STAN PRAWNY NA 27 PAŹDZIERNIKA 2021 Skreślenie dziecka z listy wychowanków przed-szkola niepublicznego Opracowała i zaktualizowała: Elżbieta Bukowiecka- Górny, dyrektor przedszkola, ekspert ds. awansu zawodo-wego nauczycieli, były wieloletni społeczny kurator sądu rodzinnego i nieletnich, autorka programów edukacyj-nych wychowania przedszkolnego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082), • Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.), • Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1915), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 lutego 2007 r. w sprawie ty-pów szkół i placówek, w których nie tworzy się samorządu uczniowskiego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2082), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 sierpnia 2017 r. w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizo-wania tych form oraz sposobu ich działania (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1520). Skreślenie dziecka z listy przedszkolaków oznacza rozwiązanie stosunku cywilnoprawnego łączącego rodziców dziecka z przedszkolem. Stanowi ono najsurowszą sankcję przewidzianą przepisami zawartymi w ramowych statutach przedszkoli niepublicznych. Co mówią przepisy? Dyrektor przedszkola niepublicznego może skreślić dziecko z listy dzieci w przypadkach określonych w statucie placówki. Uprawnienie takie określone zostało w art. 172 ust. 2 pkt 5 Ustawy Prawo oświatowe. Zgodnie z nim statut przedszkola powinien określać konkretne przypadki, w których dziecko może zostać skreślone z listy przedszkolaków niepublicznego przedszkola. Także w myśl § 6 ust. 1 pkt. 5 Rozporządzenia MEN z dnia 28 sierpnia 2017 r. w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organi-zowania tych form oraz sposobu ich działania organ prowadzący punkt przedszkolny lub ze-spół zobowiązany jest określić w szczególności prawa i obowiązki wychowanków punktu lub zespołu, w tym przypadki, w których organ prowadzący punkt przedszkolny lub zespół może skreślić dziecko z listy wychowanków punktu lub zespołu, z zastrzeżeniem, że skreślenie to nie dotyczy dziecka realizującego obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego w nie-publicznym punkcie przedszkolnym lub zespole, o którym mowa w art. 90 ust. 1c Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Skoro dyrektor przedszkola może podjąć decyzję o skreśleniu dziecka z listy przedszkolaków wyłącznie w sytuacji określonej w statucie, niezwykle istotną kwestią jest opisanie w nim konkretnych przypadków, w których owo skreślenie jest możliwe. Zagadnienie to nie może budzić wątpliwości interpretacyjnych. Z wyżej cytowanych zapisów prawa wynika, że to sta-tut przedszkola niepublicznego powinien regulować, w jakich przypadkach dyrektor może skreślić dziecko z listy wychowanków. Rodzice, zapisując dziecko do przedszkola niepublicznego, nawiązują stosunek cywilnopraw-ny, który dotyczy realizacji edukacji przedszkolnej. Z umowy tej wynika zależność pomiędzy rodzicami a placówką, prawa i obowiązki przedszkola i rodziców, ale także zobowiązanie do przestrzegania zasad zawartych w statucie placówki. Zasady te związane są przede wszystkim z organizacją pracy przedszkola, lecz również z sytuacjami, w których dyrektor może skreślić przedszkolaka z listy wychowanków. Do ewentualnego skreślenia dziecka może dojść wtedy, gdy: • rodzice nie dokonali w ustalonym terminie opłat za przedszkole, • dziecko jest nieobecne ponad dwa tygodnie i fakt ten nie został zgłoszony przedszkolu, • wychowanek nie przestrzega postanowień statutowych, np. w sposób rażący narusza wymagane normy postępowania w stosunku do innych dzieci, a rodzice nie wykazują chęci podjęcia współpracy z placówką w celu rozwiązania istniejącego problemu. Dziecko realizujące obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego W przypadku skreślenia z listy wychowanków dziecka realizującego obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego należy odwołać się do Wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2001 r. (III RN 149/00). Wynika z niego, że dyrektor przedszkola niepublicznego może podjąć taką decyzję, ponieważ rodzice dokonali dobrowolnego wyboru odpłatnego try-bu realizacji edukacji przedszkolnej w placówce niepublicznej. Skoro jednak nie wywiązują się z przyjętego na siebie obowiązku opłaty kosztów pobytu i usług świadczonych na rzecz ich dziecka, naruszają warunki zawartej umowy. W tej sytuacji dyrektor przedszkola niepu-blicznego zobowiązany jest do poinformowania o tym fakcie dyrektora szkoły publicznej, w obwodzie której dziecko mieszka, aby umożliwić dziecku dalszą realizację obowiązkowego przygotowania przedszkolnego. Warunki konieczne skreślenia dziecka z listy wychowanków przedszkola Jak już wspomniano, dyrektor przedszkola może zadecydować o skreśleniu dziecka z listy wychowanków wyłącznie w sytuacji określonej w statucie przedszkola, na podstawie uchwały rady pedagogicznej. Nie mają tu zastosowania przepisy Kodeksu postępowania administra-cyjnego. Powody, dla których dziecko zostanie skreślone z listy wychowanków przedszkola, powinny być istotne i uzasadniać taki sposób postępowania. Uchwała rady pedagogicznej musi być zgodna z prawem, czyli powinna być podjęta zwykłą większością głosów w obec-ności co najmniej połowy jej członków. Postępowanie w sprawie skreślenia jest wszczynane przez dyrektora przedszkola z urzędu, a rada pedagogiczna wyraża jedynie swoje stanowisko. Podjęta uchwała musi być starannie uzasadniona i wskazywać okoliczności, które przyczyniły się do jej uchwalenia. W takiej sytuacji wszczęcie postępowania jest dla dyrektora obligatoryjne, choć nie oznacza podjęcia decyzji o skreśleniu. Dyrektor zdecyduje o skreśleniu lub nieskreślaniu z listy po przeanalizowaniu zgromadzonego materiału dowodowego. Jeśli uchwała rady pedagogicznej narusza przepisy prawa, dyrektor przedszkola wstrzymuje jej wykonanie i niezwłocznie za-wiadamia organ prowadzący przedszkole i organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Gdy za-chodzi niezgodność z przepisami prawa, po zasięgnięciu opinii organu prowadzącego przed-szkole kurator oświaty uchyla uchwałę. Rozstrzygnięcie organu sprawującego nadzór peda-gogiczny jest ostateczne. Zawartość decyzji dyrektora o skreśleniu dziecka z listy wychowanków przedszkola Decyzji o skreśleniu przedszkolaka z listy nie regulują przepisy Kodeksu postępowania admi-nistracyjnego, a więc nie jest to decyzja administracyjna. To dyrektor przedszkola decyduje o skreśleniu dziecka z listy. W postanowieniu musi znaleźć się: • nazwa organu wydającego decyzję, • data wydania decyzji, • podstawa prawna, • uzasadnienie faktyczne i prawne, • pouczenie, czy i w jakim trybie przysługuje odwołanie od decyzji dyrektora (odwoła-nie należy skierować do organu sprawującego nadzór pedagogiczny). Osoba wydająca decyzję powinna podpisać dokument imieniem i nazwiskiem oraz wpisać swoje stanowisko służbowe. Ograniczanie wydawania decyzji o skreśleniu dziecka z listy wychowanków Chcąc jak najrzadziej podejmować decyzję o skreśleniu dziecka z listy przedszkolaków, nale-ży wdrożyć w przedszkolu określone procedury. Funkcjonujące w placówce czytelne zasady umożliwią rodzicom oraz pracownikom przedszkola postępowanie zgodnie z przyjętymi nor-mami. Ponieważ częstą przyczyną skreślenia dziecka z listy przedszkolaków jest zaleganie przez rodziców z płatnościami, należy najpierw wystosować wezwanie do zapłaty i wyznaczyć do-datkowy termin – tak wynika z art. 491 § 1 Kodeksu cywilnego. Trzeba również poinformo-wać rodziców, że w razie niedokonania wpłaty w dodatkowym terminie nastąpi odstąpienie od umowy, czyli skreślenie dziecka z listy przedszkolaków. Zanim dyrektor podejmie decyzję o skreśleniu zgodnie z zasadami określonymi w statucie, powinien opracować procedury po-stępowania w takich sytuacjach, określając w nich terminy, stosowne dokumenty i zadania każdej ze stron. Z góry ustalone procedury przydadzą się również wtedy, gdy zachowanie dziecka uczęszcza-jącego do przedszkola będzie zagrażało dobru, zdrowiu i bezpieczeństwu pozostałych przed-szkolaków, a rodzice nie będą wykazywali chęci podjęcia współpracy z przedszkolem w celu rozwiązania istniejącego problemu. W tej sytuacji dyrektor powinien podjąć działania wspo-magające dziecko i zachęcające rodziców do współpracy. Jeśli żadna z podjętych czynności nie okaże się skuteczna, skreślenie malucha może stać się faktem i należy tu postępować zgodnie z przepisami. Trzeba jednak wziąć pod uwagę, czy dziecko realizuje roczne obo-wiązkowe przygotowanie przedszkolne. Powodem skreślenia z listy wychowanków może być również długotrwała nieobecność dziecka w przedszkolu (np. dłuższa niż dwa tygodnie) bez podania przez rodziców przyczyn tej nieobecności. Warto także w tej sytuacji określić zasady postępowania każdej ze stron i zgodnie z nimi podejmować kolejne kroki. Należy powiadomić rodziców o zamiarze skre-ślenia dziecka z listy wychowanków, podając termin, w którym zobowiązuje się ich do poin-formowania o sytuacji dziecka (najlepiej osobiście), a dopiero po tym wydać decyzję o skre-śleniu go z listy. Inne przyczyny skreślenia dziecka z listy wychowanków przedszkola Młodsze dzieci, które nie podlegają obowiązkowi edukacji przedszkolnej, mogą być skreślone z przyczyn określonych w statucie przedszkola. Przy ustalaniu takich sytuacji i zapisywaniu ich w statucie dyrektor i rada pedagogiczna muszą brać pod uwagę prawa dziecka, w tym prawo dziecka w wieku od trzech do sześciu lat do wychowania przedszkolnego. Ponadto warto uwzględnić obowiązki i zadania nauczycieli przedszkola wobec dziecka, mające na celu wspomaganie jego indywidualnego rozwoju, wspieranie rodziny w wychowaniu oraz współdziałanie z rodzicami w sprawach dotyczących wychowania i nauczania. Istotna jest również współpraca ze specjalistami świadczącymi pomoc psychologiczno-pedagogiczną. Przypadki, w których możliwe jest skreślenie dziecka z listy, dotyczą w szczególności nastę-pujących sytuacji: • rodzice zalegają z opłatami za przedszkole – nieustannie, pomimo wielu nowych termi-nów płatności, nie uiszczają opłat lub spóźniają się z opłatami (w tym przypadku dyrektor lub organ prowadzący przedszkole powinien wprowadzić uregulowania, które odnosiłyby się do pewnego okresu zalegania z opłatą, np. miesiąc lub dwa miesiące), • dziecko nie uczęszcza do przedszkola ponad dwa tygodnie, bez zgłoszenia przyczyny nieobecności, • zachowanie dziecka zagraża dobru, zdrowiu i bezpieczeństwu innych przedszkolaków, a rodzice nie wykazują chęci podjęcia współpracy z przedszkolem w celu rozwiązania istniejącego problemu, • dziecko nie ma predyspozycji zdrowotnych niezbędnych do prawidłowego rozwoju w warunkach przedszkolnych, • brak porozumienia między rodzicami a przedszkolem w sprawach kluczowych, doty-czących wychowania dziecka i problemów wychowawczych (rodzice nie interesują się rozwojem dziecka i nie współpracują z przedszkolem), • rodzice zaniedbują higienę osobistą dziecka, a przez to stwarzają zagrożenie epide-miologiczne dla innych dzieci, • dziecko zostało przyjęte do przedszkola i nie zgłasza się do niego – rodzice nie uspra-wiedliwiają przyczyny nieobecności w terminie siedmiu dni, • rodzice rezygnują z przedszkola, składając pisemny wniosek. Należy pamiętać, że skreślenie dziecka z listy może nastąpić po uprzednim pisemnym zawia-domieniu rodziców. Niewypełnienie i niezłożenie przez rodziców karty zgłoszenia dziecka do przedszkola na nowy rok szkolny w terminie dokonywania naboru przez placówkę jest trak-towane jako automatyczna rezygnacja z miejsca na liście. W razie podwyżek czesnego w przedszkolu niepublicznym rodzice mają możliwość odstąpie-nia od umowy, co wiąże się z równoczesnym skreśleniem dziecka z listy. W publikacji zostały wykorzystane materiały opracowane przez Zespół Radców Prawnych Kuratorium Oświaty w Poznaniu w prelekcji Skreślenie ucznia z listy uczniów.