Opublikowano: wrzesień 2012
zaktualizowano: maj 2014
Rozliczanie dotacji przez jednostkę samorządu terytorialnego – orzecznictwo
Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zm.),
- Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 594 ze zm.),
- Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz.U. z 2002 r. Nr 100 poz. 908),
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 885 ze zm.),
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 października 2013 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci (Dz.U. z 2013 r. poz. 1257).
Jak jednostka samorządu terytorialnego rozlicza dotacje – orzecznictwo
Zgodnie z art. 90 ust. 4 Ustawy o systemie światy organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego ustala tryb udzielania i rozliczania dotacji oraz tryb i zakres kontroli prawidłowości ich wykorzystywania, uwzględniając w szczególności podstawę obliczania dotacji, zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzystania, oraz termin i sposób rozliczenia dotacji.
Przepis ten nie tylko jest podstawą do podjęcia uchwały przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, ale również określa granice tego upoważnienia. Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym m.in. w Wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 grudnia 2001 r. zawarte w art. 90 ust. 4 uso. upoważnienie nie może być rozumiane jako prawo do ustalania dodatkowych, pozaustawowych warunków otrzymania dotacji. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego w uchwale może określić wyłącznie techniczne elementy udzielania i rozliczania dotacji. Przez rozliczenie dotacji, jak stwierdził z kolei Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w Wyroku z dnia 15 lutego 2008 r. (I SA/Po 151/07), należy rozumieć czynności z zakresu księgowości oraz rachunkowości i to o charakterze materialno-technicznym. Natomiast „tryb rozliczania” oznacza zwłaszcza zasady i terminy zgłaszania korekty danych stanowiących podstawę naliczenia dotacji, a także zwrotu niewykorzystanej dotacji jednostce samorządu, która jej udzieliła. Innymi słowy, nacisk położony jest tu na obieg informacji na temat podstawowego kryterium udzielenia dotacji, jakim jest liczba wychowanków danej jednostki.
Warunkiem przyznania dotacji jest złożenie informacji o planowanej liczbie uczniów, nie później niż do 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji. Uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego powinna zatem określać zakres danych, które podmiot występujący o dotacje winien zawrzeć we wniosku. W rozstrzygnięciu nadzorczym z 30 lipca 1999 r. (PN-II-0914/68/99, OSS 2000, nr 2, poz. 48) wojewoda dolnośląski uznał, że postanowienia uchwały zobowiązujące do przedłożenia w celu udzielenia dotacji arkusza organizacyjnego placówki, sprawozdania z nadzoru pedagogicznego, planu dochodów i wydatków placówki, sprawozdań z ww. planów oraz informacji o zasadach płacenia i wysokości czesnego w danej placówce stanowią naruszenie art. 90 uso., gdyż Ustawa nie wskazuje żadnych innych warunków, od których spełnienia zależy możliwość otrzymania dotacji.
W Wyroku z dnia 22 marca 2012 r. (II GSK 204/2011) Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, iż postanowienia zawarte w uchwale organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego nie mogą obejmować materii wykraczającej poza tryb udzielenia i rozliczenia oraz tryb i zakres kontroli prawidłowości wykorzystania dotacji. Trudno zatem wywieść upoważnienie dla jednostki samorządu terytorialnego do wstrzymania wypłat dotacji za kolejne miesiące w przypadku niewywiązania się z obowiązku złożenia sprawozdania rocznego w terminie. Działanie takie nie może bowiem być uznane ani za element trybu udzielania i rozliczania, ani za element kontroli prawidłowości wykorzystania dotacji. Wstrzymanie dotacji w przypadku niezłożenia w terminie sprawozdania rocznego stanowi swoistą sankcję za wadliwe działanie podmiotu dotowanego, a do stanowienia takiej sankcji Ustawa nie upoważniła organu samorządu terytorialnego.
