Opublikowano: sierpień 2012

Dotacje dla przedszkoli niepublicznych

Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz.U. z 2010 r. Nr 38 poz. 207 ze zm.).

Dotacje udzielane przez jednostkę samorządu terytorialnego niepublicznym przedszkolom stanowią z reguły podstawę gospodarki finansowej tych placówek. Oznacza to w konsekwencji, że wszelkie problemy z otrzymaniem należnej dotacji czy też przyznanie jej przez jednostkę samorządu terytorialnego w niewystarczającej wysokości istotnie wpływają na kondycję finansową przedszkola, niejednokrotnie decydując o możliwości jego dalszego funkcjonowania. Dlatego też znajomość kompetencji przysługujących osobie prowadzącej przedszkole niepubliczne właśnie w zakresie prawa do dotacji stanowi niewątpliwie podstawę zabezpieczenia funkcjonowania placówki.

Na co można wykorzystać dotację?

Pytanie to jest jednym z najczęściej zadawanych przez dyrektorów niepublicznych przedszkoli, a wiąże się ściśle z zakresem uprawnień, jakie posiada jednostka samorządu terytorialnego udzielająca dotacji. W szczególności należy tu zwrócić uwagę na treść art. 90 ust. 3e Ustawy o systemie oświaty, stosownie do którego organy jednostek samorządu terytorialnego mogą kontrolować prawidłowość wykorzystania dotacji przyznanych przedszkolom niepublicznym z budżetów tych jednostek. Z kolei, zgodnie z ust. 3f i 3g tego samego przepisu, osoby upoważnione do przeprowadzenia kontroli mają prawo wstępu do przedszkola oraz wglądu do prowadzonej przez nie dokumentacji organizacyjnej, finansowej i dokumentacji przebiegu nauczania. Jednocześnie, w związku z przeprowadzaniem kontroli prawidłowości wykorzystywania dotacji, można przetwarzać dane osobowe uczniów.

Zgodnie z art. 90 ust. 4 uso. tryb rozliczania dotacji oraz tryb i zakres kontroli prawidłowości ich wykorzystywania są określone przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego udzielającej dotacji, przy uwzględnieniu w szczególności podstawy obliczania dotacji, zakresu danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzystania, oraz terminu i sposobu rozliczenia dotacji.

Przywołane przepisy stanowią więc, że jednostka samorządu terytorialnego udzielająca dotacji może przeprowadzić kontrolę wykorzystania przez przedszkole udzielonej dotacji. Nie ulega też wątpliwości, że jednostka samorządu, która udzieliła dotacji, może żądać jej zwrotu w przypadku, gdy dotacja została wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem lub gdy została udzielona w zbyt dużej, nienależnej wysokości.

Zbyt wysoka dotacja wiąże się z reguły z nieprawidłowościami przy ustalaniu liczby dzieci uczęszczających do przedszkola. Z liczebności wychowanków wynika bowiem bezpośrednio wysokość należnej dotacji, o czym będzie mowa poniżej.

W tym miejscu można się natomiast zastanowić, w jaki sposób jednostka samorządu terytorialnego ustala, czy dotacja została wykorzystana we właściwy sposób. Na tym tle często dochodzi do nieporozumień między osobami prowadzącymi przedszkola niepubliczne a wójtami gmin (prezydentami miast, burmistrzami), którzy działając w imieniu jednostki samorządu terytorialnego udzielającej dotacji, niejednokrotnie wychodzą z założenia, iż mają prawo decydowania, na jakie wydatki owa dotacja może zostać przeznaczona. Nie sposób też nie zauważyć, że źródłem konfliktów może być również sama konstrukcja przepisów przyznających prawo do dotacji, które w nie do końca jasny sposób określają możliwe przeznaczenie środków uzyskanych od gminy.

Zgodnie bowiem z art. 90 ust. 3d uso. dotacje są przeznaczone na dofinansowanie realizacji zadań przedszkola niepublicznego w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym profilaktyki społecznej. Regulacja ta jednocześnie wprost stanowi, iż dotacje mogą być wykorzystane wyłącznie na pokrycie wydatków bieżących