Opublikowano: sierpień 2012

Innowacje i eksperymenty pedagogiczne w przedszkolu niepublicznym

Opracowała: Anna Torbicka, pedagog w zakresie pracy opiekuńczej i socjalno-wychowawczej

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki (Dz.U. z 2002 r. Nr 56 poz. 506 ze zm.),
• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zm.).

Przedszkola niepubliczne działają na podstawie Ustawy o systemie oświaty, ale nie wszystkie przepisy tej Ustawy obowiązują w tego typu placówkach. Co za tym idzie, także nie wszystkie rozporządzenia wykonawcze do Ustawy będą miały zastosowanie w przedszkolach niepublicznych. Taka sytuacja zachodzi w przypadku innowacji i eksperymentów pedagogicznych. Oznacza to, że przedszkole niepubliczne realizujące innowacje czy eksperymenty pedagogiczne nie ma obowiązku odwoływania się do ściśle określonych unormowań prawnych w tym zakresie, tj. do obowiązującego Rozporządzenia w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki. Dotyczy ono, jak mówi tytuł, placówek publicznych. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby placówka niepubliczna korzystała z uregulowań zawartych w tym akcie prawnym. Wskazane Rozporządzenie systematyzuje regulacje dotyczące innowacji i eksperymentów pedagogicznych w polskim systemie oświaty, a tym samym stanowi istotną podpowiedź, jak wprowadzać innowacje i eksperymenty pedagogiczne w przedszkolu.

Artykuł podejmuje zagadnienia związane przede wszystkim ze stroną formalną wprowadzania innowacji i eksperymentu, wskazując m.in. na ich zakres, przebieg i obowiązki, jakie spoczywają na dyrektorze oraz radzie pedagogicznej. Przybliża także rolę dyrektora jako osoby motywującej do działań innowacyjnych.

Innowacja i eksperyment – różnice i podobieństwa

Zgodnie z § 1 ust. 1 ww. Rozporządzenia innowacja pedagogiczna jest nowatorskim rozwiązaniem programowym, organizacyjnym lub metodycznym, które ma na celu poprawę jakości pracy przedszkola. Z kolei literatura przedmiotu mówi o innowacji jako o zmianie całości struktury systemu szkolnego, dydaktycznego czy wychowawczego (w tym ujęciu systemu przedszkolnego) lub struktury ważnych jego składników1. Bez względu na to, czy zmiany będą dotyczyć całości czy też części struktury systemu obowiązującego w danym przedszkolu, mają na celu wprowadzenie ulepszenia o wymiernym charakterze.

Eksperyment pedagogiczny to działania służące podnoszeniu skuteczności kształcenia w przedszkolu. Zgodnie z § 1 ust. 1 ww. Rozporządzenia w ich ramach modyfikowane są warunki, organizacja zajęć edukacyjnych lub zakres treści nauczania w przedszkolu. Działania w zakresie eksperymentu pedagogicznego są prowadzone pod opieką jednostki naukowej. Należy również pamiętać, że prowadzenie eksperymentu w przedszkolu wymaga zgody ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania (tj. ministra edukacji narodowej). Choć regulacja ta nie jest obowiązkowa, przedszkole niepubliczne może ją zastosować w ramach dobrych praktyk.

Innowacje i eksperymenty nie mogą prowadzić do zmiany typu przedszkola (§ 1 ust. 3). Mogą obejmować wszystkie bądź wybrane zajęcia edukacyjne, całe przedszkole, oddział lub grupę (§ 2 ust. 1). Innowacje i eksperymenty będą zatem dotyczyć m.in.:

• programów nauczania,
• sposobów organizowania zajęć,
• rozwiązywania problemów wychowawczych,
• doskonalenia nauczycieli,
• sposobów oceny jakości pracy przedszkola.

Konieczne jest jednak, aby realizowana była cała podstawa programowa obowiązująca dla tego etapu edukacyjnego. Oznacza to, że nie można pomijać wymaganych przez nią treści, ale można je rozszerzać. We wszystkich podejmowanych działaniach eksperymentalnych i innowacyjnych należy pamiętać, że głównym odbiorcą usług edukacji przedszkolnej jest dziecko. W związku z tym to jego potrzeby rozwojowe mogą stanowić źródło wszelkich działań usprawniających pracę pedagogiczną, a tym samym źródło działań innowacyjnych i eksperymentów pedagogicznych.

Podstawa prawna innowacji i eksperymentu

Niepubliczne przedszkole działa na podstawie Ustawy o systemie oświaty oraz statutu nadanego przez osobę prowadzącą. Mimo że w przedszkolu niepublicznym nie ma obowiązku realizacji przywoływanego Rozporządzenia