OPUBLIKOWANO: CZERWIEC 2012

Kasa fiskalna w żłobku

Opracowali: Diana Kaczorek, prawnik, legislator, pracownik administracji publicznej, Tomasz Mroczek, prawnik, główny specjalista w biurze księgowości urzędu miasta

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do 3 lat (Dz.U. z 2011 r. Nr 45 poz. 235 ze zm.),
• Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 672 ze zm.),
• Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177 poz. 1054 ze zm.),
• Ustawa z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2010 r. Nr 226 poz. 1476),
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 kwietnia 2004 r. w sprawie wzorów dokumentów związanych z rejestracją podatników w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2004 r. Nr 55 poz. 539 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 czerwca 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wzorów dokumentów związanych z rejestracją podatników w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2011 r. Nr 136 poz. 800),
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 lipca 2010 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz.U. z 2010 r. Nr 138 poz. 930).

Zgodnie z art. 8 ust. 1 Ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 żłobki i kluby dziecięce mogą być tworzone i prowadzone przez gminy, osoby fizyczne oraz osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, przy czym Ustawa wyznaczyła ściśle określoną formę organizacyjnoprawną jedynie dla żłobków i klubów dziecięcych tworzonych i prowadzonych przez gminy – jest to bowiem forma jednostki budżetowej. W przypadku pozostałych podmiotów formy, w jakich są one prowadzone, wynikają z przepisów szczególnych (np. Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej).

Żłobki w kontekście przepisów o VAT

Podmioty prowadzące wskazaną wyżej działalność, bez względu na formę jej prowadzenia, podlegają przepisom Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej jako Ustawa o VAT). Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 1 pkt 1 tej Ustawy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu tego przepisu traktować należy każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów (w rozumieniu art. 7 tej Ustawy). Z powyższych definicji wynika zatem, że czynnościami podlegającymi opodatkowaniu są wszelkie czynności, w których jeden podmiot odpłatnie dokonuje świadczeń na rzecz innego podmiotu, przy czym Ustawa nie ogranicza zakresu odpłatności tylko do świadczeń pieniężnych, ponieważ odpłatność ta może mieć również charakter przekazywania świadczeń niepieniężnych.

Oprócz wskazania elementu przedmiotowego, czyli określonego rodzaju czynności podlegających opodatkowaniu, Ustawa wyznacza także zakres podmiotowy, tj. określa podmioty, które w związku z wykonywaniem danego rodzaju czynności są podatnikami podatku VAT. Przepis art. 15 ust. 1 Ustawy o VAT przewiduje, że podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Za działalność gospodarczą wskazany wyżej przepis art. 15 ust. 2 Ustawy o VAT uznaje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania jej w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z powyższego przepisu wynika, że działalność żłobków i klubów dziecięcych w rozumieniu przepisów tej Ustawy będzie traktowana jako działalność gospodarcza. Podmioty wykonujące ją odpłatnie stają się zatem podatnikami podatku od towarów i usług, bez względu na rozmiar prowadzonej przez siebie działalności.

Zwolnienia podatkowe

W dniu 29 października 2010 r. do Ustawy o VAT została wprowadzona bardzo istotna zmiana dla osób prowadzących żłobki, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2011 r. W art. 43 w ust. 1 dodano mianowicie pkt 24, stanowiący, że zwalnia się od podatku „(…) usługi w zakresie opieki nad dziećmi i młodzieżą oraz dostawę towarów ściśle z tymi usługami związaną, wykonywane:

1. w formach i na zasadach określonych w przepisach o pomocy społecznej oraz w przepisach o systemie oświaty,
2. przez podmioty sprawujące opiekę nad dziećmi w wieku do 3 lat”.

Jak wynika z przepisów art. 10 Ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, do zadań żłobka należy w szczególności:

• zapewnienie dziecku opieki w warunkach bytowych zbliżonych do warunków domowych,
• zagwarantowanie dziecku właściwej opieki pielęgnacyjnej oraz edukacyjnej przez prowadzenie zajęć zabawowych z elementami edukacji, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb dziecka,
• prowadzenie zajęć opiekuńczo-wychowawczych i edukacyjnych, uwzględniających rozwój psychomotoryczny dziecka, właściwych do jego wieku.

Wspomniane powyżej zadania mogą być utożsamiane ze świadczeniami, które w żłobku są realizowane na rzecz dzieci w wieku do lat trzech. Zwrócić przy tym należy uwagę, że katalog tych zadań został w Ustawie określony w sposób otwarty. Oznacza to, że poza nimi w żłobku mogą być realizowane jeszcze inne świadczenia, mieszczące się w zakresie opieki nad dziećmi, co do których również będzie miał zastosowanie przepis dotyczący zwolnienia tych usług od podatku.

Istotą wprowadzonych w art. 43 Ustawy o VAT zwolnień podatkowych jest fakt, że do ceny za czynności, do których odnosi się ten przepis, nie jest doliczany podatek od towarów i usług, mimo że generalnie czynności te mieszczą się w zakresie przedmiotowym i podmiotowym opodatkowania. Należy przy tym zwrócić uwagę, że zwolnienie danej czynności z podatku VAT nie oznacza jeszcze, że Ustawa o VAT nie ma do niej w ogóle zastosowania. Ustawę