Treści programowe

Treści programowe (o czym każdy powinien wiedzieć, a nie zawsze pamięta)

Woda

Najpierw trochę teorii:

Woda jest najpospolitszą substancją na Ziemi. Każdy żywy organizm zawiera wodę. Występuje ona w trzech postaciach: jako ciecz, ciało stałe i gaz. Bez jedzenia można przeżyć ponad miesiąc, ale bez wody tylko około tygodnia. Ciało człowieka to w 75 proc. woda. Woda pokrywa ponad 70 proc. powierzchni Ziemi, z czego człowiek może wykorzystać tylko niespełna 1 proc.

Polska ma najmniejsze zasoby wody w Europie. Średnia europejska wynosi 4800 m sześc. wody na mieszkańca na rok, w Polsce przypada 1600 m sześc. na mieszkańca na rok.

Znaczenie wody w środowisku jest ogromne: zapewnia warunki życia na Ziemi, bierze udział w krążeniu i metabolizmie, reguluje stosunki cieplne, decyduje o klimacie na Ziemi, jest czynnikiem krajobrazotwórczym, źródłem energii, spełnia funkcje komunikacyjne, ma znaczenie przemysłowe i socjalne.

Woda jest mokra, płynna i lejąca, myje, rzeźbi i rozpuszcza. Rwący górski potok drąży skaliste podłoże, pogłębiając swoje koryto. Woda rozpuszcza niektóre składniki skał szybciej, inne wolniej, dlatego koryta rzek nigdy nie są proste, tylko wiją się i tworzą zakola. Mówimy "cicha woda brzegi rwie". Kropla wody spadająca wciąż w to samo miejsce potrafi rozpuścić kamień i utworzyć kamienny sopel - stalagmit. Woda, tak miła i delikatna, kiedy opływa nasze ciało w basenie, może być niezwykle groźna i silna. Masy wody morskiej napierające na brzeg często odrywają całe jego połacie, a wezbrane wody powodziowe unoszą domy, mosty, nasypy kolejowe, a nawet całe pagórki zamieniają w błotnistą lawinę. Od dawien dawna człowiek próbuje ujarzmić wodę, budując systemy nawadniające tam, gdzie wody brakuje i systemy odwadniające tam, gdzie jest jej za dużo. W naszym krajobrazie są to poldery, czyli wydzielone obszary, gdzie może się gromadzić nadmiar wody po ulewnych deszczach, oraz wielkie sztuczne zbiorniki.

Woda występuje w przyrodzie w postaci cieczy, pary wodnej i lodu. Ze względu na stan zasolenia wyróżniamy wody: słone i słodkie. Ze względu na miejsce występowania wyróżniamy wody: powierzchniowe, do których zaliczamy wody płynące (cieki), wody stojące (jeziora, stawy), opadowe, podziemne (źródła, wody gruntowe, zaskórne), kapilarne występujące w roślinach, higroskopijne, występujące w każdej grudce ziemi, wody głębinowe (studnie artezyjskie, gejzery).

Ciekawostki

Czy wiesz, że:

• woda jest jedyną na Ziemi substancją występującą w naturze w trzech postaciach,
• każdy żywy organizm zawiera wodę,
• jabłka zwierają 80  proc. wody, kukurydza 70 proc., a arbuzy 90 proc.
• woda pokrywa 70 proc. Ziemi, ale tylko 3 proc. to woda słodka, z niej większość jest zamarznięta (lodowce, wieczne śniegi)
• ciało człowieka to ok. 65 proc. wody,
• ilość wody na Ziemi nie zmienia się zasadniczo (dzięki zamkniętemu cyklowi obiegu),
• wodę zanieczyszczają głównie ścieki miejskie i przemysłowe oraz chemiczne środki używane w rolnictwie,
• przez nieszczelny kran w ciągu jednej doby może zmarnować się nawet 200 litrów wody,
• średnio każdy człowiek zużywa dziennie 145 litrowych butelek wody,
• przeciętnie jeden mieszkaniec zużywa w ciągu doby: do gotowania i picia 3-6 l; do mycia (bez kąpieli i prysznica) 10-20 l; do zmywania 4-6 l, do prania bielizny 20-40 l, do sprzątania mieszkania 3-10 l,
• w ciągu ostatnich 50 lat zużycie wody wzrosło 40 razy.

 Jak oszczędzać wodę?

• Nie pozostawiaj bez powodu otwartego kranu

Gdy nie zakręcasz kranu podczas mycia zębów, marnujesz 5 litrów wody. Zmywanie naczyń przy otwartym kranie powoduje jeszcze więcej strat.

• Napraw natychmiast cieknący kran lub rezerwuar

 Dziesięć kropli wody na minutę oznacza 2000 litrów wody pitnej na rok.

• Oszczędzaj wodę w łazience

Na kąpiel w wannie zużywamy jednorazowo 120 litrów wody, kąpiąc się pod prysznicem - zużywamy 50 litrów w przeciągu 5 minut. Dzieci chętnie urządzają sobie zabawę pod prysznicem. Jeśli mają zamiar spędzić tam 15 minut, to już lepiej niech razem pójdą do wanny.

•  Zmywanie naczyń

Zmywarki automatyczne zużywają każdorazowo od 20 do 30 litrów wody oraz 2 kWh energii elektrycznej. Nie ma więc dużej różnicy w zużycie przez nie wody w porównaniu z ręcznym zmywaniem naczyń. Jednak wyprodukowanie samej zmywarki pochłania o wiele więcej energii niż produkcja miednicy i szczotki do mycia naczyń. Środki do mycia naczyń w zmywarkach są często silniejsze niż te przeznaczone do zmywania ręcznego. Na kilkakrotne zmywanie małej ilości naczyń zużywa się więcej wody i środków myjących niż na dużą partię jednorazowo.

• Wypracuj wodooszczędne przyzwyczajenia dotyczące prania bielizny

 Jest dużo możliwych sposobów zaoszczędzenia wody podczas prania bielizny. Oto kilka sugestii:
·  Za każdym razem wypełnij całkowicie pralkę,
·  Nie stosuj prania wstępnego,
·  Staraj się prać rzadziej (ręczniki nie są przeważnie brudne po jednorazowym ich użyciu),
·  Skróć program płukania bielizny.

• Myj samochód wodą z wiadra

Mycie auta za pomocą węża powoduje zużycie dużej ilości wody. Mycie samochodu w myjni jest zachęcające ze względu na czas i wygodę, lecz zużycie wody wynosi wówczas 300 litrów (30 wiader). Mówimy tu o myciu auta z kurzu. Czyszczenia z resztek oleju i benzyny należy dokonać w autoryzowanej, ekologicznej myjni.

• Ogranicz podlewanie ogródka

Na podlewanie ogródka zużywa się ogromne ilości wody. Rośliny płożące się, np. bluszcz angielski, są twoim sprzymierzeńcem, ponieważ zatrzymują wodę i wilgoć w glebie. Jeżeli podlewasz ogródek, to rób to raz w tygodniu przez 20 minut zamiast krótko przez 7 minut. Podlewaj zawsze wieczorem. Jest to bardziej korzystne dla roślin. Woda o tej porze znacznie mniej paruje. W ten sposób oszczędzasz wodę, a jednocześnie zapobiegasz tworzeniu się u roślin zbyt krótkich korzeni.

Zmniejszenie zanieczyszczenia wody podczas jej użytkowania

• Miska klozetowa to nie kosz na śmieci