STAN PRAWNY NA 19 LIPCA 2024

Ocena ryzyka zawodowego i związane z tym działania wynikają wprost z Kodeksu pracy i należą do podstawowych obowiązków każdego pracodawcy. W placówce oświatowej dotyczy ona każdego stanowiska oraz wszystkich wykonywanych prac. Wiąże się także z koniecznością prowadzenia określonej dokumentacji.

Podstawy prawne obowiązku oceny ryzyka zawodowego w placówce oświatowej

Zgodni z prawem pracodawca ma obowiązek:

• oceny i dokumentowania ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą oraz stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko (art. 226 pkt 1 k.p.),
• informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami (art. 226 pkt 2 k.p.),
• stosowania środków zapobiegających chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą (art. 227 § 1 k.p.),
• konsultowania z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkich działań związanych z BHP, w szczególności dotyczących oceny ryzyka zawodowego przy wykonywaniu określonych prac oraz informowania pracowników o tym ryzyku (art. 237^11a § 1 pkt 2 k.p.),
• przekazywania pracownikom informacji o zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy, na poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach, w tym o zasadach postępowania w przypadku awarii i innych sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu pracowników, działaniach ochronnych i zapobiegawczych podjętych w celu wyeliminowania lub ograniczenia tych zagrożeń (art. 207¹ § 1 pkt 1 i 2 k.p.),
• w przypadku możliwości wystąpienia zagrożenia dla zdrowia lub życia – niezwłocznego poinformowania pracowników o tych zagrożeniach oraz podjęcia działania w celu zapewnienia im odpowiedniej ochrony (art. 209² § 1 pkt 1 k.p.).

Obowiązki opisane w Kodeksie pracy zostały uszczegółowione w rozdziale 1 działu IV Rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (§ 39–44).

Ponadto pracodawców obowiązuje transponowana do prawodawstwa krajowego Dyrektywa Rady 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy, stanowiąca najważniejszy europejski akt prawny odnoszący się do oceny ryzyka. Dyrektywa ta stanowi ramy prawne, określając ogólne zasady dotyczące ochrony przed zagrożeniami zawodowymi, jak również zawiera ogólne wytyczne odnoszące się do wprowadzenia w życie wymienionych zasad (art. 1 ust. 2). Nakłada ona na pracodawców odpowiedzialność w zakresie zapewnienia BHP pracownikom w każdym aspekcie odnoszącym się do ich pracy.

Ryzyko zawodowe to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych, występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy (§ 2 pkt 7 ww. Rozporządzenia).

Ryzyko zawodowe w placówce oświatowej

W placówkach oświatowych istnienie znacznego ryzyka zawodowego skutkuje niepewnością co do wyniku wykonywanych przez pracowników zadań, a także generowaniem strat materialnych i innych, np.:

• brakiem realizacji planów nauczania i programów wychowawczych,
• niesatysfakcjonującymi wynikami nauczania i wychowania,
• utraconymi możliwościami,
• niekorzystnymi skutkami zdrowotnymi (choroby, urazy w wyniku wypadków),
• uszkodzeniami urządzeń, materiałów itp.

Ocenę ryzyka zawodowego przeprowadza się dla wszystkich wykonywanych w placówce prac, w szczególności przy:

• doborze wyposażenia stanowisk i miejsc pracy,
• stosowaniu substancji i preparatów chemicznych,
• występowaniu szkodliwych czynników biologicznych,
• pracy w narażeniu na hałas i drgania mechaniczne,
• ręcznym transporcie ładunków,
• zmianie organizacji pracy.

W większości przypadków ocena ryzyka zawodowego może być prosta i można ją przeprowadzić zgodnie z zasadami niżej przedstawionej oceny ryzyka zawodowego w pięciu etapach.

Etap I. Zebranie informacji potrzebnych do przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego

• Jakie stanowiska pracy występują w placówce?
• Jakie osoby (ze szczególnym uwzględnieniem takich pracowników jak: osoby niepełnosprawne, kobiety w ciąży, pracownicy niepełnoetatowi, podwykonawcy, pracownicy zatrudnieni poza siedzibą placówki) pracują na tych stanowiskach?
• Jakie urządzenia, narzędzia i materiały wykorzystuje się na stanowiskach pracy?
• Na jakie zagrożenia wskazują instrukcje obsługi użytkowanych urządzeń i narzędzi?
• Jakie zadania wykonują pracownicy?
• Jakie czynniki niebezpieczne, szkodliwe lub uciążliwe występują na stanowiskach pracy?
• Jakie środki ochrony zbiorowej i indywidualnej stosowane są na stanowiskach pracy?