Opublikowano: styczeń 2014

ZAKTUALIZOWANO: WRZESIEŃ 2014

Obowiązki dyrektora żłobka niepublicznego

Opracowała: Diana Kaczorek, prawnik, legislator, pracownik administracji publicznej

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1457),
• Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.),
• Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 947 ze zm.),
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21 poz. 94 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2004 r. Nr 180 poz. 1860 ze zm.),
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1367),
• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1409 ze zm.),
• Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 178 poz. 1380 ze zm.),
• Rozporządzenie (WE) Nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz.Urz. UE L 139 z 30.04.2004, str. 1; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 34, str. 319),
• Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 136 poz. 914 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 kwietnia 2007 r. w sprawie pobierania i przechowywania próbek żywności przez zakłady żywienia zbiorowego typu zamkniętego (Dz.U. z 2007 r. Nr 80 poz. 545),
• Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 672 ze zm.),
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1182),
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie dokumentacji przetwarzania danych osobowych oraz warunków technicznych i organizacyjnych, jakim powinny odpowiadać urządzenia i systemy informatyczne służące do przetwarzania danych osobowych (Dz.U. z 2004 r. Nr 100 poz. 1024).

Niniejsze opracowanie ma na celu wskazanie obowiązków, jakie przepisy prawa nakładają na dyrektora żłobka niepublicznego, wraz z określeniem – tam, gdzie jest to konieczne lub nie wynika z istoty wykonywanego obowiązku – terminów, w których obowiązki te powinny być wykonane.

Kwalifikacje dyrektora żłobka

Dyrektorem żłobka, w tym żłobka niepublicznego, może być osoba, która ma wykształcenie wyższe i co najmniej trzy lata doświadczenia w pracy z dziećmi albo co najmniej wykształcenie średnie oraz pięć lat doświadczenia w pracy z dziećmi (art. 13 ust. 2 Ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3). Ponadto konieczne jest, aby kandydat na dyrektora, zgodnie z art. 18 Ustawy:

• dawał rękojmię należytego sprawowania opieki nad dziećmi,
• nie był pozbawiony władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie została mu zawieszona ani ograniczona,
• wypełniał obowiązek alimentacyjny, w przypadku gdy taki obowiązek został nałożony na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd,
• nie został skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne.

Opracowanie regulaminu organizacyjnego

Podstawowym obowiązkiem dyrektora żłobka, w tym niepublicznego, jest opracowanie regulaminu organizacyjnego, określającego organizację wewnętrzną placówki oraz godziny jej pracy (art. 12 ust. 1 i art. 21 ust. 1 Ustawy). Określając godziny funkcjonowania, dyrektor powinien uwzględniać potrzeby rodziców (opiekunów prawnych). To na nim spoczywa również obowiązek realizacji regulaminu żłobka (art. 21 ust. 2 Ustawy). Regulamin ten powinien być nadany z chwilą rozpoczęcia działalności przez placówkę. Należy jednak pamiętać, że każda zmiana w organizacji żłobka lub zmiana godzin jego pracy musi znaleźć swoje odzwierciedlenie w regulaminie – w tym zakresie jego nowelizacja także należy do obowiązków dyrektora. Zmiana regulaminu powinna poprzedzać faktycznie wprowadzane modyfikacje w organizacji lub godzinach pracy. Skoro bowiem jest on aktem prawnym, określającym te dwa zagadnienia, nie powinno dochodzić do sytuacji, w których dyrektor najpierw dokonuje zmian w godzinach pracy żłobka, a dopiero później zmienia regulamin.

Odpowiedzialność dyrektora za realizację regulaminu przejawia się m.in. w tym, że to właśnie on jest osobą, do której rodzic powinien kierować wniosek o wyjaśnienie, dlaczego w żłobku później rozpoczęto zajęcia czy niezgodnie z regulaminem połączono grupy dzieci.

Uregulowanie stosunków z rodzicami

Podpisywanie z rodzicami umów dotyczących udzielania świadczeń przez żłobek nie jest konieczne, jednak należy uznać je za celowe. W umowie jest miejsce na uregulowanie ważnych z punktu widzenia rodzica oraz żłobka spraw nieobjętych regulacjami w statucie, dotyczących np. liczby godzin świadczeń udzielanych dziecku przez żłobek, zasad odbierania dziecka z placówki, uiszczania należnych opłat. Powinno to nastąpić najpóźniej z chwilą rozpoczęcia przez żłobek świadczenia opieki na rzecz dziecka.

Dbając o zapewnienie maluchowi jak największego bezpieczeństwa, dyrektor żłobka powinien dopilnować, aby rodzice złożyli pisemne oświadczenia potwierdzające prawo do odbioru dziecka ze żłobka przez osobę inną niż rodzic (opiekun prawny).

Zatrudnienie pracowników mających odpowiednie kwalifikacje i normy zatrudnienia w żłobku

Pracą żłobka kieruje dyrektor i to on powinien mieć wpływ na dobór kadry opiekuńczej. Zatrudnione na stanowisku opiekuna, zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy żłobkowej, mogą być osoby mające kwalifikacje:

• pielęgniarki,
• położnej,
• opiekunki dziecięcej,
• nauczyciela wychowania przedszkolnego,
• nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej,
• pedagoga opiekuńczo-wychowawczego.

Opiekunem w żłobku lub klubie dziecięcym może być także osoba, która na podstawie art. 16 ust. 2 Ustawy ma co najmniej wykształcenie średnie oraz:

• co najmniej dwuletnie doświadczenie w pracy z dziećmi w wieku do lat trzech lub
• przed zatrudnieniem jako opiekun w żłobku lub w klubie dziecięcym odbyła 280-godzinne szkolenie, z czego co najmniej 80 godzin w formie zajęć praktycznych, polegających na sprawowaniu opieki nad dzieckiem pod kierunkiem opiekuna.

Jeżeli jednak osoba legitymująca się co najmniej dwuletnim doświadczeniem w pracy z dziećmi w wieku do lat trzech nie pracowała z nimi przez okres co najmniej sześciu miesięcy bezpośrednio przed podjęciem zatrudnienia jako opiekun, wówczas jest zobowiązana w ciągu sześciu miesięcy od rozpoczęcia pracy na stanowisku opiekuna odbyć 80-godzinne szkolenie w celu uaktualnienia i uzupełnienia wiedzy oraz umiejętności (art. 16 ust. 3 Ustawy). Dyrektor musi także dopilnować, by kandydat na opiekuna dostarczył przed dniem rozpoczęcia pracy oświadczenia lub zaświadczenia potwierdzające, że, zgodnie z art. 18 Ustawy:

• daje rękojmię należytego sprawowania opieki nad dziećmi,
• nie jest i nie był pozbawiony władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie została mu zawieszona ani ograniczona,
• wypełnia obowiązek alimentacyjny, w przypadku gdy taki obowiązek został nałożony na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd,
• nie został skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne.

Dyrektor musi także pamiętać o zachowaniu ustawowych norm zatrudnienia opiekunów – zgodnie z art. 15 ust. 2 Ustawy przewiduje się, że w żłobku przypada jeden opiekun na maksymalnie:

• ośmioro dzieci,
• pięcioro dzieci – w przypadku gdy w grupie znajduje się dziecko:

• niepełnosprawne,
• wymagające szczególnej opieki,
• takie, które nie ukończyło pierwszego roku życia.

Należy pamiętać, że organ sprawujący nadzór nad żłobkami ma prawo sprawdzić, czy określone powyżej wymagania są spełnione. Sankcją za ich niespełnienie może być – w przypadku nieusunięcia w wyznaczonym terminie nieprawidłowości – wykreślenie żłobka z rejestru (art. 57 ust. 5 Ustawy).

Obowiązek wobec ZUS

Jako osoba kierująca żłobkiem dyrektor będzie najczęściej wykonywał czynności w sprawach z zakresu prawa pracy w stosunku do pracowników placówki. Należy pamiętać, że zatrudnieni pracownicy – od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku – podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom:

• emerytalnemu,
• rentowemu,
• chorobowemu,
• wypadkowemu.

Składki na powyższe ubezpieczenia pracowników oblicza, rozlicza i przekazuje co miesiąc do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w całości pracodawca. Dokonuje on też zgłoszenia pracownika do ubezpieczeń społecznych w terminie siedmiu dni od dnia nawiązania stosunku pracy (art. 17 ust. 1 i art. 36 ust. 4 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Konieczne badanie sanitarno-epidemiologiczne

Dyrektor musi pamiętać, że pracownicy żłobka sprawujący opiekę nad dziećmi muszą mieć orzeczenie lekarskie z badania przewidzianego do celów sanitarno-epidemiologicznych. Osoby sprawujące opiekę nad dziećmi w wieku do lat trzech podlegają obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym (art. 4 Ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3). Skierowanie na badania pracownik musi otrzymać przed podjęciem pracy w żłobku, aby z dniem jej rozpoczęcia uzyskał odpowiednie orzeczenie. Koszty badań sanitarno-epidemiologicznych ponosi pracodawca lub zlecający wykonanie prac (art. 8 ust. 4