OPUBLIKOWANO: LISTOPAD 2011

ZAKTUALIZOWANO: MARZEC 2014

Procedura postępowania dyrektora w przypadku naruszenia godności nauczyciela

Opracowała: Joanna Pieczarka-Swadźba, prawnik

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191),
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21 poz. 94 ze zm.),
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 1997 r. Nr 88 poz. 553 ze zm.),
• Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 382).

W związku z wykonywaniem pracy zawodowej nauczyciela może dojść do naruszenia jego godności osobistej przez uczniów, rodziców lub inne osoby, w tym przez innych nauczycieli lub dyrektora szkoły, w której jest on zatrudniony. W zależności od kwalifikacji prawnej zdarzenia, a także osoby naruszającej dobra osobiste, procedura postępowania będzie również inna.

Co to jest naruszenie godności nauczyciela

Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na tak zadane pytanie. Z pewnością godność jest dobrem osobistym człowieka, podlegającym ochronie prawnej. Art. 23 Kodeksu cywilnego zawiera otwarty katalog dóbr osobistych podlegających ochronie prawnej, wśród których znajduje się prawo do godności osobistej. Sąd Najwyższy w Wyroku z dnia 21 marca 2007 r. (I CSK 292/06) stwierdził, że godnością osobistą jest własne wewnętrzne przekonanie danego człowieka o jego etycznym i moralnym nieposzlakowaniu oraz oczekiwanie czci wobec siebie, rozumianej jako pozytywne nastawienie innych osób wobec niego ze względu na społeczne i osobiste wartości, które reprezentuje. Tak rozumiana godność, zdaniem Sądu, nie podlega wartościowaniu, a jej naruszenie występuje, gdy bez uzasadnionych podstaw, zwłaszcza w obecności osób trzecich, traktuje się kogoś negatywnie i wyraża się o nim w sposób poniżający.

Nie istnieje zatem definicja samego pojęcia godności człowieka. Na godność będzie składało się wiele czynników, a jej ewentualne naruszenie będzie zawsze oceniane indywidualnie. Naruszenie godności nauczyciela może być spowodowane wieloma sytuacjami faktycznymi i prawnymi, takimi jak np.: wyzwiska, lekceważące traktowanie wyrażane w gestach lub słowach, podburzanie do agresji, zawstydzanie, pomówienia, oszczerstwa, naruszanie prywatności lub własności prywatnej, nieuzasadniona krytyka czy wykorzystanie wizerunku nauczyciela w sposób lub w okolicznościach dla nauczyciela poniżających.

Podstawa prawna ochrony godności nauczyciela i procedura postępowania

Dla samego nauczyciela niezmiernie ważna jest wiedza na temat prawnych mechanizmów ochrony jego dóbr osobistych w razie ich naruszenia. Mechanizmy te różnią się, w zależności od wieku sprawcy naruszenia oraz od tego, czy naruszenie godności nauczyciela miało związek z wykonywaną przez niego pracą.

Ochrona nauczycieli przewidziana dla funkcjonariuszy publicznych

Należy podkreślić, że nauczyciel podczas pełnienia obowiązków służbowych lub w związku z nimi korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych, na zasadach określonych w Kodeksie karnym, na podstawie art. 63 Karty nauczyciela