ZAKTUALIZOWANO: SIERPIEŃ 2018

Przeniesienie nauczyciela w stan nieczynny

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm.),
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2009 r. w sprawie przygotowania nauczycieli do prowadzenia zajęć edukacyjnych w zakresie udzielania pierwszej pomocy (Dz.U. z 2009 r. Nr 139 poz. 1132).

Stan nieczynny zamiast zwolnienia

Co roku na etapie tworzenia arkusza organizacyjnego dyrektorzy szkół zdobywają wiedzę na temat liczby etatów wynikających z planowanej na kolejny rok organizacji pracy. Nierzadko okazuje się wówczas, że dla niektórych nauczycieli zabraknie godzin w kolejnym roku szkolnym. Przyczyn może być wiele: zmniejszony nabór, ubytek godzin spowodowany wyborami uczniów, np. wybór zajęć na poziomie rozszerzonym, i wiele innych. Bieżący rok będzie pod tym względem szczególnie trudny, ponieważ szkoły zaczną odczuwać skutki wprowadzanej reformy. Najtrudniejsza sytuacja będzie w gimnazjach, gdyż z powodu ich likwidacji nie będzie naboru do klas pierwszych, ale i w innych szkołach trzeba będzie przeliczyć godziny wynikające z dotychczasowych oraz z nowych planów nauczania, które będą obowiązywały od września. Dopiero wówczas znana będzie planowana liczba godzin poszczególnych zajęć edukacyjnych i wynikająca z nich liczba etatów dla nauczycieli. Być może konieczne będą decyzje o rozwiązaniu stosunku pracy. Dyrektor zobligowany do zwolnień może skorzystać z przysługującego mu prawa i wyrazić zgodę na przeniesienie nauczyciela w stan nieczynny.

Kiedy przeniesienie w stan nieczynny jest możliwe?

Zgodnie z art. 20 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela dyrektor szkoły ma obowiązek rozwiązania z nauczycielem stosunku pracy lub przeniesienia go w stan nieczynny, jeżeli nie jest możliwe dalsze zatrudnienie go w pełnym wymiarze zajęć z powodu:

• częściowej likwidacji szkoły,
• zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole,
• zmian planu nauczania.

Czym jest przeniesienie w stan nieczynny?

Zatrudnianie i zwalnianie nauczycieli podlega prawom odmiennym niż w przypadku innych pracowników, ponieważ wynika z KN. Szczególnym uprawnieniem tej grupy zawodowej jest możliwość przeniesienia w stan nieczynny. Można z niej skorzystać w sytuacji częściowej likwidacji placówki oświatowej, w której nauczyciel jest zatrudniony, polegającej np. na:

• likwidacji szkoły filialnej (tzn. placówka macierzysta nadal funkcjonuje, ale likwidowana jest jej filia lub filie),
• redukcji zakresu nauczania (np. likwidacji w ramach zespołu szkół jednego typu szkół, np. gimnazjum lub szkoły podstawowej, jeżeli tworzyły zespół),
• zmianach wynikających z reformy szkolnictwa,
• zmianach organizacyjnych związanych ze zmniejszeniem liczby klas i semestrów (np. poprzez niski nabór do klas pierwszych),
• zmniejszeniu liczby godzin nauczania danych zajęć edukacyjnych (np. przyrody w szkołach podstawowych – zgodnie z wprowadzaną reformą),
• zmianach planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie w pełnym wymiarze zajęć.

Z życia szkoły

Przykład 1

W bieżącym roku szkolnym w liceum ogólnokształcącym istniały po cztery oddziały klas pierwszych, drugich i trzecich. Słabe wyniki nauczania, potwierdzone niską zdawalnością egzaminów maturalnych, w połączeniu z częstymi atakami agresji wśród uczniów na terenie placówki spowodowały, że wielu uczniów zmieniło szkołę jeszcze w trakcie roku szkolnego. Po zakończeniu rekrutacji do klas pierwszych okazało się, że w nowym roku szkolnym istnieć będą tylko dwie takie klasy. Dodatkowo z czterech istniejących klas drugich mogą powstać, po ich połączeniu, jedynie trzy niezbyt liczne klasy trzecie, analogicznie z czterech dotychczasowych klas pierwszych utworzono trzy drugie. W ten sposób liczba oddziałów zmalała z dwunastu do ośmiu. Sytuacja ta doprowadziła do tego, że dla około 1/3 nauczycieli zabrakło godzin umożliwiających ich zatrudnienie. Wobec takiego stanu rzeczy dyrektor ma obowiązek rozwiązać z nimi stosunek pracy (art. 20 ust. 1 KN) lub przyjąć wnioski o przeniesienie w stan nieczynny, jeśli takie zostaną przez nich złożone.

Przykład 2

Przed jedną ze zmian klasyfikacji zawodów w zasadniczych szkołach zawodowych istniał zawód o nazwie „aparatowy przetwórstwa mięsnego”. Został on zastąpiony kierunkiem o nazwie „rzeźnik-wędliniarz”. W skutek tego drastycznie zmalał nabór do klas kształcących w tym zawodzie. Z wielu szkół spożywczych zawód ten zniknął w ciągu trzech lat. W konsekwencji nauczyciele specjalizujący się w nauczaniu takich przedmiotów jak przetwórstwo mięsa czy technika przetwórstwa mięsa w krótkim czasie stracili możliwość zatrudnienia w zawodzie w tych szkołach. Wyjściem z sytuacji, chroniącym przed rozwiązaniem umowy, było ich przejście w stan nieczynny. Chociaż taki nauczyciel nie mógł mieć dużych nadziei na nagły wzrost zainteresowania uczniów zawodem rzeźnika, zyskiwał czas na zdobycie nowych kwalifikacji.

Przykład 3