OPUBLIKOWANO: WRZESIEŃ 2011
AKTUALIZACJA: WRZESIEŃ 2014
Choroby zawodowe nauczycieli
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191 ze zm.),
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.),
- Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 167 poz. 1322 ze zm.),
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1242),
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 maja 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. z 2012 r. Nr 662).
Co do zasady, podstawowe i najistotniejsze regulacje dotyczące stosunku pracy nauczycieli zawarte zostały w Karcie nauczyciela. Równocześnie jednak na podstawie art. 91c ust. 1 KN w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy, nieuregulowanych przepisami Ustawy, mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy.
Jedną z tego typu spraw, nieuregulowanych w Karcie nauczyciela, w której w rezultacie konieczne jest odwołanie się do przepisów zamieszczonych w Kodeksie pracy, jest kwestia chorób zawodowych nauczycieli. Warto przy tym wskazać, że przepisy prawne regulujące kwestię chorób zawodowych, obowiązków pracodawcy w zakresie zapobiegania ich powstawaniu u pracowników, zasad postępowania w przypadku podejrzenia ich wystąpienia i rozpoznawania, jak również świadczeń przysługujących pracownikowi w razie stwierdzenia u niego choroby zawodowej, zawarte zostały nie tylko w samym k.p., lecz także w odrębnych ustawach, w szczególności w Ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz w pozostałych aktach wykonawczych, w tym w Rozporządzeniu w sprawie chorób zawodowych, w brzmieniu nadanym Rozporządzeniem zmieniającym rozporządzenie w sprawie chorób zawodowych, które weszło w życie z 1 sierpnia 2012 r.
Niniejszy artykuł ma na celu omówienie ustawowej definicji chorób zawodowych oraz przedstawienie najistotniejszych informacji w tym zakresie, jak również przywołanie chorób najczęściej występujących w grupie zawodowej nauczycieli.
Podstawowe kwestie związane z chorobami zawodowymi
Rozważania w przedmiocie chorób zawodowych nauczycieli należy rozpocząć od przytoczenia definicji choroby zawodowej zawartej w art. 2351 k.p. W myśl powołanego przepisu uważa się za nią chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, co zwane jest „narażeniem zawodowym”.
Na tle powyższej definicji należy zauważyć, że dla uznania danej choroby za zawodową niezbędne jest spełnienie łącznie następujących warunków:
- Choroba została wskazana w wykazie chorób zawodowych (element formalny).
- Działanie czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy bądź sposób wykonywania przez pracownika pracy bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem przyczyniły się do powstania tej choroby (element materialny).
Zgodnie z dotychczas obowiązującą linią orzecznictwa, dla wydania decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej nie jest konieczne wskazanie związku przyczynowego między warunkami pracy a chorobą zawodową pracownika, lecz wystarcza stwierdzenie istnienia w miejscu pracy poszkodowanego pracownika czynników szkodliwych (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 kwietnia 1982 r., II SA 372/82). W konsekwencji, w przypadku spełnienia ustawowych przesłanek choroby zawodowej należy przyjąć istnienie domniemania, że to właśnie warunki wykonywanej pracy miały wpływ na powstanie tej choroby (tak mówi m.in. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 1984 r., II PRN 9/84).
Warto również zwrócić uwagę na nowsze orzecznictwo, w którym większy nacisk kładziony jest na wykazanie związku przyczynowego między powstaniem tej choroby a oddziaływaniem czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy. Przykładowo przytoczyć tu można
