OPUBLIKOWANO: MAJ 2015
ZAKTUALIZOWANO: 16 SIERPNIA 2017
Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach na terenie szkoły
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1868 ze zm.),
- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1137 ze zm.),
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2009 r. w sprawie przygotowania nauczycieli do prowadzenia zajęć edukacyjnych w zakresie udzielania pierwszej pomocy (Dz.U. z 2009 r. Nr 139 poz. 1132),
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz.U. z 2003 r. Nr 6 poz. 69 ze zm.),
- www.ratownictwo.win.pl.
Jeśli w szkole zdarzy się wypadek, to od sprawnej reakcji świadków, którymi najczęściej są nauczyciele, zależy zdrowie lub nawet życie poszkodowanych dzieci. Zanim na miejsce zdarzenia przybędzie wezwany personel medyczny, często konieczne jest udzielenie poszkodowanemu natychmiastowej pomocy, decydującej o jego przeżyciu. Dużo zależy wówczas od umiejętności osoby udzielającej pierwszej pomocy przedlekarskiej. Aby być przygotowanym do szybkiej, sprawnej interwencji, warto znać podstawowe zasady udzielania pomocy i podstawy prawne regulujące odpowiedzialność związaną z jej nieudzieleniem.
Najważniejsze regulacje prawne dotyczące udzielania pierwszej pomocy
Obowiązek udzielenia pierwszej pomocy wynika z obowiązujących przepisów prawa. Pierwsza pomoc oznacza zespół czynności podejmowanych w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, wykonywanych przez osobę znajdującą się w miejscu zdarzenia, w tym również z wykorzystaniem wyrobów medycznych i wyposażenia wyrobów medycznych oraz produktów leczniczych wydawanych bez przepisu lekarza, dopuszczonych do obrotu na terytorium Polski (art. 3 pkt 7 Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym). Z definicji tej wynika, że stan nagłego zagrożenia zdrowotnego jest jednym z kluczowych pojęć zawartych w Ustawie o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Natomiast przez stan nagłego zagrożenia zdrowotnego rozumie się nagłe lub przewidywane w krótkim czasie pojawienie się objawów pogarszania zdrowia, których bezpośrednim następstwem może być poważne uszkodzenie funkcji organizmu lub uszkodzenie ciała albo utrata życia, w związku z czym niezbędne jest podjęcie natychmiastowych medycznych czynności ratunkowych i leczenia (art. 3 pkt 8 Ustawy PRM).
Zgodnie z treścią art. 4 przytoczonego wyżej dokumentu, kto zauważy osobę (lub osoby) znajdującą się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego lub jest świadkiem zdarzenia powodującego taki stan, w miarę posiadanych możliwości i umiejętności ma obowiązek niezwłocznego i skutecznego powiadomienia o tym zdarzeniu podmiotów powołanych ustawowo do niesienia pomocy. Z treści tego przepisu wynika przede wszystkim obowiązek powiadamiania o zaistniałym zdarzeniu odpowiednich podmiotów (pogotowia ratunkowego, ewentualnie straży pożarnej lub policji), co nie oznacza, że samo powiadomienie o zdarzeniu zwalnia z obowiązku podjęcia innych czynności ratujących życie. Jeśli zatem w szkole doszło do zdarzenia wymagającego udzielenia pierwszej pomocy przedmedycznej, dyrektor szkoły albo nauczyciel powinien w pierwszej kolejności powiadomić pogotowie ratunkowe o zdarzeniu i niezwłocznie przystąpić do udzielania pierwszej pomocy.
Przepis ten nie zawiera sankcji prawnych, wynika z niego jedynie społeczny obowiązek powiadamiania. Trzeba przy tym jednak zaznaczyć, że omawiany przepis powinien być rozpatrywany łącznie z treścią art. 162 Kodeksu karnego. Artykuł 162 § 1 k.k. stanowi bowiem: „kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”. Dalej, w § 2 k.k., czytamy natomiast: „Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej”.
Z przytoczonych powyżej przepisów wynika, że każdy, kto może udzielić pomocy osobie znajdującej się niebezpieczeństwie bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo, a nie czyni tego, naraża się na odpowiedzialność karną. Warunkiem karalności jest bowiem niepodjęcie działań zmierzających do udzielenia pomocy. Przestępstwo zachodzi zatem wtedy, gdy człowiek ma świadomość, że inna osoba znajduje się w położeniu grożącym jej bezpośrednim niebezpieczeństwem i że może jej udzielić pomocy bez narażania siebie na takie niebezpieczeństwo.
