OPUBLIKOWANO: WRZESIEŃ 2011

ZAKTUALIZOWANO: LISTOPAD 2014

Nadzór dyrektora nad realizacją praw dziecka i ucznia w przedszkolu

Opracował: Joanna Pieczarka-Swadźba, prawnik

Podstawa prawna:

• Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych (Dz.U. z 1991 r. Nr 120 poz. 526 ze zm.),
• Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2 (Dz.U. z 1993 r. Nr 61 poz. 284 ze zm.),
• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zm.),
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (t.j. Dz.U. z 1997 r. Nr 78 poz. 483 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U. z 2001 r. Nr 61 poz. 624 ze zm.),
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz.U. z 1992 r. Nr 36 poz. 155 ze zm.).

Zagadnienie nadzoru nad przestrzeganiem praw dziecka i praw ucznia zostało wyraźnie wskazane w Ustawie o systemie oświaty. W myśl art. 33 ust. 2 pkt 6 uso. nadzorowi pedagogicznemu podlega w szczególności przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach. Natomiast zgodnie z treścią art. 39 ust. 1 pkt 2, dyrektor przedszkola sprawuje nadzór pedagogiczny.

Na tle powyższych regulacji rozważyć należy, jakie prawa i obowiązki mają zagwarantowane dzieci uczęszczające do przedszkola, co w konsekwencji będzie miało przełożenie na obowiązek dyrektora przedszkola do nadzoru nad ich przestrzeganiem i realizacją.

Ustawa o systemie oświaty stanowi, że nadzorowi pedagogicznemu podlega w szczególności przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia. Z takiego zapisu wynika, że ustawodawca rozróżnia te dwa pojęcia – prawa dziecka i prawa ucznia. Prawa dziecka możemy rozumieć jako element szerszego pojęcia praw człowieka. Podstawowym dokumentem regulującym prawa dziecka jest Konwencja o prawach dziecka. Jest to umowa międzynarodowa przyjęta 20 listopada 1989 r., która w Polsce obowiązuje od 7 lipca 1991 r. Prawa dziecka, rozumiane szeroko jako prawa człowieka, są zagwarantowane również w Konstytucji RP. Zgodnie z tym aktem, państwo powinno chronić i egzekwować prawo do informacji, prywatności, swobodnego wyrażania opinii i prawo do godności osobistej. Art. 40 Konstytucji stanowi, że nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu. Zakazuje się też stosowania kar cielesnych. Przepis ten ma generalny charakter, co oznacza, że nie przewiduje żadnych wyjątków ani ograniczeń od zasady wyrażonej w tym przepisie. Ponadto przepis ten będzie miał zastosowanie nie tylko w stosunkach między rodzicami a dziećmi, ale także w relacjach dziecko–nauczyciel.

Z kolei z treści art. 54 Konstytucji wynika prawo dziecka do wyrażania swoich poglądów oraz do pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. Ponadto Konstytucja w art. 72 kładzie szczególny nacisk na zapewnienie ochrony praw dziecka do czego powołany został Rzecznik Praw Dziecka.

Na podstawie Konwencji o prawach dziecka można sklasyfikować prawa dziecka jako prawa i wolności osobiste, socjalne, kulturalne i polityczne. Najważniejsze prawa dziecka wywodzące się z Konwencji o ochronie praw dziecka to:

• art. 2 i 4 – prawo do dochodzenia swoich praw,
• art. 12 – prawo do swobodnego wyrażania własnych poglądów we wszystkich sprawach jego dotyczących,