OPUBLIKOWANO: LIPIEC 2011

ZAKTUALIZOWANO: PAŹDZIERNIK 2013

Dyrektor przedszkola a organ prowadzący – regulacje prawne

Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zm.),
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 885 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U. z 2001 r. Nr 61 poz. 624 ze zm.).

17 czerwca 2011 r. Najwyższa Izba Kontroli opublikowała informację o wynikach kontroli wychowania przedszkolnego. Celem tej kontroli była ocena realizacji wynikających z Ustawy o systemie oświaty zadań własnych gmin w zakresie wychowania przedszkolnego oraz zadań placówek wychowania przedszkolnego, dla których organami prowadzącymi były kontrolowane gminy.

Do zakresu przedmiotowego tej kontroli należało m.in. sprawdzenie zapewnienia przez gminy dostępności do usług świadczonych przez placówki wychowania przedszkolnego, w tym prawa 5-latków do odbycia rocznego przygotowania przedszkolnego oraz obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci 6-letnich, a także przygotowania gmin do objęcia od 1 września 2011 r. obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym wszystkich dzieci 5-letnich.

Pozytywna ocena wynika przede wszystkim ze zwiększenia liczby placówek wychowania przedszkolnego w kontrolowanych gminach – z 220 w roku szkolnym 2007/2008 do 276 w roku szkolnym 2009/2010, czyli o około 25 proc. Zwiększeniu uległ również wskaźnik zasięgu wychowania przedszkolnego dzieci w wieku 3–5 lat z odpowiednio 41 proc. do 57 proc. Ponadto wszystkim dzieciom 6-letnim ze skontrolowanych gmin zapewnione zostały warunki do realizacji obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, a także możliwości skorzystania z takiego prawa przez wszystkie zgłoszone do placówek przedszkolnych dzieci 5-letnie.

Najwyższa Izba Kontroli zauważyła jednak, że w skontrolowanych gminach prawie połowa dzieci w wieku 3–5 lat pozostawała poza zasięgiem wychowania przedszkolnego przy jednocześnie szybko rosnącej skali odmów przyjęć dzieci do przedszkoli z powodu braku miejsc.

Przepełnione oddziały

Pomimo pozytywnej oceny, jaką wystawił NIK kontrolowanym jednostkom, daje się jednak zauważyć w wynikach kontroli niebezpieczne tendencje – jedną z nich jest powszechnie występujące przekraczanie dopuszczalnej przepisami liczby dzieci w oddziale przedszkolnym.

Wśród wniosków NIK wyczytać można, że w ponad 60 proc. skontrolowanych gmin wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) zatwierdzali arkusze organizacji przedszkola, w których przekraczano normę 25 dzieci w oddziale. Interesujące jest tu niewątpliwie najczęściej podawane, a przytoczone przez NIK, uzasadnienie dla tego typu działań – mianowicie przepełnienie oddziałów wyjaśniano minimalizowaniem kosztów funkcjonowania przedszkoli, presją społeczną wywieraną na przyjęcie wszystkich zgłaszanych przez rodziców dzieci, koniecznością zatrudnienia dodatkowych nauczycieli przy jednoczesnym braku środków na ten cel w budżetach gmin.

Tak proste, wydawałoby się, uzasadnienie dla zatwierdzania „ponadnormatywnej” liczby dzieci w oddziale przynosi bardzo istotne konsekwencje w sferze funkcjonowania przedszkola, a przede wszystkim świadczy o erozji stosunków na linii dyrektor przedszkola–organ prowadzący, zaświadczając, że nadzór w zakresie spraw administracyjnych i finansowych przedszkola nie jest przez organ prowadzący sprawowany prawidłowo.

Dopuszczalną liczbę dzieci w jednym oddziale określają przepisy Rozporządzenia w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół. Stosownie do § 5 ust. 2 załącznika nr 1 do tego Rozporządzenia