OPUBLIKOWANO: KWIECIEŃ 2011

ZAKTUALIZOWANO: LUTY 2014

Łączenie szkół – regulacje prawne, obowiązki dyrektora

Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 października 2009 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze w poszczególnych typach publicznych szkół i rodzajach publicznych placówek (Dz.U. z 2009 r. Nr 184 poz. 1436 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U. z 2001 r. Nr 61 poz. 624 ze zm.).

Uprawnienie do łączenia w zespoły szkół publicznych zostało zawarte przez ustawodawcę w art. 62 ust. 1 Ustawy o systemie oświaty, zgodnie z którym organ prowadzący szkoły różnych typów lub placówki może je połączyć w zespół – przepis ten wskazuje więc wyraźnie, iż na gruncie obowiązującego stanu prawnego niedopuszczalne jest łączenie w zespoły szkół tego samego typu. Odnosząc się z kolei do regulacji art. 9 uso. i zawartego w nim określenia typów szkół, stwierdzić należy, że w zespół może zostać połączona np. sześcioletnia szkoła podstawowa i trzyletnie gimnazjum, wykluczone natomiast jest łączenie w ramach jednego zespołu, przykładowo, dwóch różnych gimnazjów. Powody, dla których ustawodawca umożliwił taki a nie inny sposób tworzenia zespołów szkół, są dwojakiego rodzaju – utworzenie zespołu jest korzystne dla gminy czy jednostki samorządu terytorialnego innego szczebla z przyczyn ekonomicznych, umożliwia bowiem obsługę wszystkich szkół wchodzących w skład zespołu za pomocą jednej komórki właściwej do spraw księgowo-administracyjnych. Z punktu widzenia ucznia istotna jest natomiast ciągłość procesu edukacyjnego w ramach zespołu, choćby z tych powodów, że często zespoły, np. szkolno-przedszkolne, są umiejscowione w jednej siedzibie.

Uniemożliwienie łączenia szkół tych samych typów w zespół jest niekorzystne dla jednostek samorządu terytorialnego głównie z przyczyn ekonomicznych – dla każdej prowadzonej przez gminę szkoły podstawowej (czy też szkoły innego typu), niewchodzącej w skład zespołu, należy zorganizować odrębną obsługę ekonomiczno-administracyjną. Ewentualnie można utworzyć wspólną jednostkę obsługi, obejmującą swoją działalnością wszystkie szkoły w gminie czy powiecie. Utworzenie takiej jednostki umożliwia art. 5 ust. 9 uso., jest to jednak rozwiązanie mniej korzystne od połączenia szkół w zespół, bowiem jednostka obsługi jest odrębną jednostką sektora finansów publicznych, której działalność należy sfinansować oddzielnie.

Łączenie szkół

Kompetencje organu prowadzącego, w rozumieniu art. 62 ust. 1 Ustawy o systemie oświaty, wykonuje organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, zgodnie z treścią art. 5c pkt 1, co oznacza, że połączenie szkół w zespół wymaga podjęcia uchwały. Utworzenie zespołu następuje w trybie art. 58, co oznacza, iż organ stanowiący JST podejmuje uchwałę w przedmiocie aktu założycielskiego zespołu szkół; nadaje on również zespołowi pierwszy statut.

Zgodnie z art. 62 ust. 5b połączenie w zespół szkoły podstawowej i gimnazjum wymaga pozytywnej opinii kuratora oświaty. Pozytywna opinia kuratora jest wymagana tylko w tym jednym przypadku łączenia szkół, w pozostałych zaś jednostka samorządu terytorialnego może połączyć szkoły niezależnie od stanowiska kuratora w tej sprawie. W konsekwencji kurator może zablokować połączenie szkoły podstawowej i gimnazjum w zespół, jeżeli wyda w tym przedmiocie negatywną opinię. Ustawa o systemie oświaty nie wskazuje jednocześnie katalogu możliwych przesłanek, które mogą być przyczyną wydania negatywnej opinii, co oznacza, że kurator nie jest w żaden sposób ograniczony w swojej kompetencji odnośnie do oceny zasadności i prawidłowości dokonania połączenia.