O metodach monitorowania podstawy programowej wychowania przedszkolnego

OPUBLIKOWANO: MAJ 2011

ZAKTUALIZOWANO: SIERPIEŃ 2013

Opracowała: Jadwiga Pytlarczyk, specjalista w zakresie nadzoru pedagogicznego

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zm.),
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2012 r. poz. 977).

Monitorowanie podstawy programowej to czuwanie, aby każdy jej element został zrealizowany. Działania te organizuje i prowadzi dyrektor przedszkola w procesie nadzoru pedagogicznego (art. 33. 2. Ustawy o systemie oświaty). Może je zaplanować jako czynności kontrolne lub/i jako przedmiot ewaluacji wewnętrznej we współpracy z zespołem nauczycieli.

Nie ma uniwersalnego narzędzia do monitorowania podstawy programowej. Wiedza o sposobie jej realizacji przez nauczycieli powinna być pozyskiwana z różnych źródeł i z wykorzystaniem różnych metod.

Obowiązująca podstawa programowa wychowania przedszkolnego opisująca funkcje przedszkola, zawiera 10 celów, które powinny być realizowane w 15 obszarach. Obszary te zawierają umiejętności i wiadomości, jakie powinien posiadać absolwent przedszkola. Częścią integralną podstawy są zalecane warunki i sposób jej realizacji. Monitorowanie powinno obejmować wszystkie te elementy.

Zadania nauczycieli wynikające z podstawy programowej:

Zadanie 1. Realizacja wszystkich obszarów działalności edukacyjnej przedszkola

Realizacja 15 obszarów podstawy programowej odbywa się poprzez przyjęty i dopuszczony przez dyrektora do realizacji program wychowania przedszkolnego. Proces wspomagania i edukacji dzieci jest planowany. Sposób planowania ustala dyrektor z radą pedagogiczną na początku roku szkolnego. Plan obejmuje tematy kompleksowe (kręgi tematyczne) i zwykle zawiera m.in. planowane zajęcia dydaktyczne i sytuacje edukacyjne, a także wyznaczone do osiągnięcia cele. Planowanie pracy wychowawczo-dydaktycznej odbywa się w oparciu o realizowany program. Działania te organizowane przez wszystkie lata wychowania przedszkolnego mają umożliwić dzieciom nabycie wiadomości i umiejętności zawartych w podstawie programowej.

Proponowany sposób monitorowania:

Obserwacja zajęć dydaktycznych przez dyrektora (narzędzia: arkusze obserwacji dla dyrektora i dla nauczyciela). Cele:

czy zajęcie (sytuacja edukacyjna) jest organizowane w oparciu o przyjęty program?
czy cele zajęcia dotyczą nabycia lub utrwalenia wiadomości, umiejętności oraz kształtowania postaw wynikających z programu?
czy nauczyciel uwzględnia potrzeby i możliwości dzieci podczas planowania zajęć?
czy tworzone przez nauczyciela warunki, m.in. wykorzystywane metody i środki dydaktyczne, sprzyjają osiąganiu założonych celów?
czy pora i czas trwania zajęć dydaktycznych wynikają z ramowego rozkładu dnia i czy nie przekraczają w istotny sposób ustalonego czasu trwania?

Analiza planów pracy nauczyciela np. planów miesięcznych (narzędzia: arkusz do analizy dokumentów). Cele:

czy nauczyciel planuje pracę z wykorzystaniem przyjętego programu?
czy plany obejmują realizację celów ze wszystkich obszarów przyjętego programu?

Pozyskanie od nauczycieli informacji na temat tworzenia warunków do realizacji programów, a także o sposobach nabywania wiedzy oraz kształtowania umiejętności i postaw dzieci (narzędzia: ankieta dla nauczycieli). Cele:

co decyduje o doborze tematyki do pracy z dziećmi?
jakie czynniki mają wpływ na dobór celów?
w jakich momentach dnia dzieci zdobywają wiedzę i umiejętności?
w jaki sposób nauczyciel kształtuje postawy dzieci?
jakie metody i formy stosuje nauczyciel do realizacji zaplanowanych osiągnięć dzieci?
w jaki sposób nauczyciel organizuje przestrzeń edukacyjną dziecka (sala, pomoce dydaktyczne, kąciki zainteresowań) sprzyjającą nabywaniu wiadomości, umiejętności i kształtowaniu postaw?
w jaki sposób nauczyciel dokonuje ewaluacji postępów dzieci i jak wykorzystuje tę wiedzę?