OPUBLIKOWANO: LIPIEC 2012

Innowacje i eksperymenty pedagogiczne w przedszkolu

Opracowała: Anna Torbicka, pedagog w zakresie pracy opiekuńczej i socjalno-wychowawczej

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki (Dz.U. z 2002 r. Nr 56 poz. 506 ze zm.).

Wszelkie zmiany usprawniające edukację przedszkolną powinny mieć na uwadze znaczącą rolę, jaką odgrywa ona w życiu dziecka. Zgodnie z komentarzem do podstawy programowej edukacji przedszkolnej, która weszła w życie w 2009 r.: „Pierwsze lata życia dziecka decydują o jego rozwoju i dalszych losach. Wtedy właśnie kształtują się jego możliwości intelektualne i rozwija się większość wrodzonych predyspozycji, w tym także zdolność uczenia się. Dlatego działania edukacyjne, w tym również szczególnie istotne na tym etapie oddziaływania wychowawcze, stymulowanie rozwoju intelektualnego i społecznego dziecka przynoszą najlepsze rezultaty właśnie w okresie przedszkolnym. Jest to też najlepszy okres na zapobieganie ewentualnym trudnościom w nauce – niwelowanie dysharmonii rozwojowych, terapię zaburzeń, wyrównywanie zaniedbań środowiskowych. Postawy i umiejętności, które małe dzieci wynoszą z przedszkola, procentują w szkole lepszymi wynikami w nauce, a w dorosłym życiu lepszym funkcjonowaniem społecznym i zawodowym”1. Mając te ustalenia na uwadze, należy ze szczególną starannością podejmować wszelkie działania w zakresie innowacji pedagogicznych oraz eksperymenty pedagogiczne. Ta staranność jest konieczna w przypadku części merytorycznej planowanych zmian, jak też w zachowaniu dbałości o ich stronę formalną.

Artykuł podejmuje zagadnienia związane przede wszystkim ze stroną formalną innowacji i eksperymentu. Przedstawia obie te formy, wskazując m.in. na ich zakres, przebieg, obowiązki, jakie spoczywają na dyrektorze oraz radzie pedagogicznej, przybliża rolę dyrektora jako osoby motywującej do działań innowacyjnych.

Czym się różni innowacja od eksperymentu?

Innowacja pedagogiczna jest nowatorskim rozwiązaniem programowym, organizacyjnym lub metodycznym, które ma na celu poprawę jakości pracy przedszkola. Literatura przedmiotu określa innowację następująco: „zmiana struktury systemu szkolnego (dydaktycznego, wychowawczego) jako całości lub struktury ważnych jego składników – w celu wprowadzenia ulepszeń o charakterze wymiernym”2.

Eksperyment pedagogiczny to działania służące podnoszeniu skuteczności kształcenia w przedszkolu, w ramach których są modyfikowane warunki, organizacja zajęć edukacyjnych lub zakres treści nauczania w przedszkolu. Działania są prowadzone pod opieką jednostki naukowej.

Prowadzenie eksperymentu w przedszkolu wymaga zgody ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania (tj. ministra edukacji narodowej).

Jakich zakresów mogą dotyczyć eksperyment i innowacja?

Innowacje i eksperymenty nie mogą prowadzić do zmiany typu przedszkola. Mogą obejmować wszystkie bądź wybrane zajęcia edukacyjne, całe przedszkole, oddział lub grupę. Innowacje i eksperymenty mogą dotyczyć programów nauczania, sposobów organizowania zajęć, rozwiązywania problemów wychowawczych, doskonalenia nauczycieli, sposobów oceny jakości pracy przedszkola. Konieczne jest jednak, aby realizowana była cała podstawa programowa obowiązująca dla tego etapu edukacyjnego. Oznacza to, że nie można pomijać wymaganych przez nią treści, ale można je rozszerzać.

Przebieg eksperymentu i innowacji pedagogicznej

Eksperymenty i innowacje pedagogiczne są wprowadzane zwłaszcza wtedy, gdy wśród kadry pedagogicznej występuje niezadowolenie z wyników własnej pracy i dąży ona do tego, by zmienić ten aspekt, usprawniając go w celu uzyskania większej efektywności podejmowanych działań wychowawczych i edukacyjnych. Źródłem działań eksperymentalnych i innowacyjnych są również niedogodności i utrudnienia organizacyjne występujące w funkcjonowaniu przedszkola, a także:

• „oczekiwania odbiorców usług edukacyjnych i chęć sprostania im,
• aspiracje zawodowe, dążenie do rozwoju osobistego,
• chęć wprowadzania ulepszeń, zmian i dotrzymania kroku zmianom zachodzącym w otoczeniu”3.