OPUBLIKOWANO: LISTOPAD 2014
ZAKTUALIZOWANO: 18 SIERPNIA 2017
Uprawnienia policji i straży miejskiej w kontakcie ze szkołą i uczniem
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1654),
- Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1782 ze zm.),
- Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 706 ze zm.),
- Ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz.U. z 2017 r. poz. 1120 ze zm.).
Świat wokół nas się zmienia, szkoła także, przy czym nie zawsze są to zmiany na lepsze. Opierając się na fachowych raportach, doniesieniach medialnych czy na własnych obserwacjach, można stwierdzić, że z każdym rokiem narasta problem agresji i przemocy w szkole. Kłopoty wychowawcze, z jakimi borykają się nauczyciele i wychowawcy, nie zawsze dają się rozwiązać we własnym zakresie czy nawet z pomocą rodziców. Trudno się więc dziwić, że szkoła coraz częściej szuka wsparcia w rozwiązywaniu problemów z tzw. trudną młodzieżą, odwołując się również do pomocy służb mundurowych. Warto przeanalizować więc, jakie uprawnienia przysługują policji i straży miejskiej (gminnej) w kontaktach ze szkołą i uczniem.
Zasady postępowania wobec nieletnich
Najważniejszym aktem prawnym dotyczącym postępowania z trudną młodzieżą, bo traktującym o postępowaniu w sprawach:
- zapobiegania i zwalczania demoralizacji – w stosunku do osób, które nie ukończyły lat 18,
- o czyny karalne – w stosunku do osób, które dopuściły się takiego czynu po ukończeniu lat 13, ale nie ukończyły lat 17,
jest Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z 1982 r.
Akt ten powstawał wprawdzie w innych uwarunkowaniach społeczno-politycznych, ale od chwili wydania był wielokrotnie nowelizowany, tak aby odpowiadał problemom współczesnego społeczeństwa.
Naczelną zasadą postępowania w sprawie nieletniego jest według Ustawy kierowanie się jego dobrem przy dążeniu do osiągnięcia korzystnych zmian w osobowości i zachowaniu. Wypadkową tej ogólnej dyrektywy jest to, że pod uwagę w postępowaniu bierze się osobowość nieletniego, a w szczególności: wiek, stan zdrowia, stopień rozwoju psychicznego i fizycznego, cechy charakteru, a także zachowanie oraz przyczyny i stopień demoralizacji, charakter środowiska oraz warunki wychowania nieletniego.
Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich wprowadza pewne obowiązki, w świetle których osoby zatrudnione w placówkach oświatowych nie powinny pozostawać bierne wobec dostrzeżonego zła będącego udziałem uczniów. Każdy, kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego, w szczególności: naruszanie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub innych środków odurzających, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych, obciążony jest społecznym obowiązkiem odpowiedniego przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym rodziców lub opiekuna nieletniego, szkoły, sądu rodzinnego, policji lub innego właściwego organu. W przypadku posiadania wiedzy na temat popełnienia czynu karalnego przez nieletniego mamy obowiązek podzielenia się nią z sądem rodzinnym lub policją.
Szkoły publiczne i organizacje społeczne, które w związku ze swoją działalnością dowiedziały się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego ściganego z urzędu, są zobowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym sąd rodzinny lub policję oraz przedsięwziąć czynności niecierpiące zwłoki, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu.
Policja i straż miejska wobec demoralizacji i przestępczości nieletnich
Policja może zainteresować się nieletnim uczniem szkoły nie tylko wtedy, kiedy popełni on czyn karalny – np. ukradnie jakąś rzecz, pobije kolegę czy też będzie zażywał narkotyki – ale nawet wtedy, kiedy po lekcjach wypije piwo z kolegami czy pójdzie na wagary. Oczywiście stopień szkodliwości wymienionych przykładowo nagannych zachowań ucznia jest różny, różny powinien być także sposób działania policji w odpowiedzi na te zachowania.
W świetle Ustawy o Policji do podstawowych zadań tej formacji należy rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw i wykroczeń – w takich też sprawach służba ta najczęściej wchodzi w kontakty ze szkołą i wykazuje zainteresowanie jej uczniami. Wykonując te właśnie zadania, funkcjonariusze policji mają prawo m.in. do:
- legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości,
- zatrzymywania osób w trybie i przypadkach określonych w Kodeksie postępowania karnego i innych ustawach,
- zatrzymywania osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia,
- przeszukiwania osób i pomieszczeń w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw,
