OPUBLIKOWANO: STYCZEŃ 2011
ZAKTUALIZOWANO: 13 CZERWCA 2017
Likwidacja szkoły – regulacje prawne
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1943 ze zm.),
- Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1881),
- Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59 ze zm.),
- Ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego (Dz.U. z 2015 r. poz. 1240).
Ustawa o systemie oświaty przyznaje organowi prowadzącemu szkołę prawo do jej likwidacji, ale jednocześnie nie wskazuje możliwych przyczyn likwidacji. Oznacza to, że organ prowadzący może przeprowadzić likwidację zawsze wtedy, gdy uzna, że jest to niezbędne z punktu widzenia wspólnoty samorządowej. W szczególności przyczyną likwidacji może być zmniejszająca się liczba uczniów w szkołach − wówczas wystarczające może być utrzymanie wyłącznie jednej ze szkół do realizacji zadania własnego w postaci zapewnienia dostępu mieszkańców do edukacji. Przyczyny mogą też być inne, np. zbyt wysokie koszty utrzymania budynków szkoły. Niezależnie od przyczyn likwidacji dla jej przeprowadzenia niezbędne jest dochowanie procedury opisanej w Ustawie o systemie oświaty, a jej niedopełnienie skutkuje koniecznością stwierdzenia przez organ nadzoru w postaci wojewody nieważności uchwały likwidacyjnej.
Likwidacja szkoły
Zgodnie z art. 59 ust. 1 Ustawy o systemie oświaty szkoła publiczna może być zlikwidowana z końcem roku szkolnego przez organ prowadzący szkołę, po zapewnieniu uczniom przez ten organ możliwości kontynuowania nauki w innej szkole publicznej tego samego typu, a także, odpowiednio, o tym samym lub zbliżonym profilu kształcenia ogólnozawodowego albo kształcącej w tym samym lub zbliżonym zawodzie. Organ prowadzący jest obowiązany, co najmniej na sześć miesięcy przed terminem likwidacji, zawiadomić o zamiarze likwidacji szkoły: rodziców uczniów (w przypadku szkoły dla dorosłych – uczniów), właściwego kuratora oświaty oraz organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego właściwej do prowadzenia szkół danego typu.
Zauważyć należy, że przytoczone zasady nie zmienią się wraz z wejściem w życie regulacji Prawa oświatowego. Zasady likwidacji szkoły określa w Prawie oświatowym art. 89, który nie zawiera zmian w zakresie procedury likwidacyjnej w stosunku do obecnie obowiązujących przepisów. Pamiętać przy tym należy, że po raz pierwszy procedura likwidacji szkoły na podstawie Prawa oświatowego może zostać przeprowadzona w 2018 r., z racji tego, że przywołany art. 89 wejdzie w życie dopiero z dniem 1 września 2017 r.
Zarówno art. 59 Ustawy o systemie oświaty, jak i art. 89 Prawa oświatowego odnoszą się wyłącznie do szkół i placówek publicznych, przy czym w przypadku tych ostatnich są stosowane jedynie odpowiednio, z pominięciem warunku likwidacji z końcem roku szkolnego, co oznacza, że placówka może zostać zlikwidowana w każdym czasie. Przepis ten nie odnosi się natomiast do likwidacji szkoły lub placówki niepublicznej, tej bowiem dotyczą regulacje zawarte w art. 84 ust. 3 i 4 Ustawy o systemie oświaty, a od 1 września 2017 r. art. 172 ust. 4 Prawa oświatowego.
Organem, który jest właściwy do przeprowadzenia procedury likwidacji szkoły, jest rada gminy lub powiatu, ponieważ te organy zostały wymienione w art. 5c pkt 1 Ustawy o systemie oświaty, ustalającym zakresy właściwości organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego. Oznacza to w konsekwencji, że likwidacja szkoły (lub placówki) następuje w drodze uchwały właściwej rady jednostki samorządu terytorialnego. Należy tu jednocześnie podkreślić, że z treści art. 59 ust. 1 wynika konieczność podjęcia dwóch uchwał w przedmiocie likwidacji szkoły. Pierwsza z nich to uchwała intencyjna w sprawie zamiaru likwidacji szkoły. To ona jest podstawą do powiadomienia rodziców uczniów (lub samych uczniów w przypadku szkoły dla dorosłych), kuratora oświaty oraz organu wykonawczego (wójta, zarząd powiatu) o planowanej likwidacji, stąd też powinna zostać podjęta w takim czasie, aby powiadomienie o likwidacji zostało przeprowadzone co najmniej na sześć miesięcy przed terminem likwidacji. Dopiero w następnej kolejności zostaje podjęta uchwała w przedmiocie likwidacji. Uchwała intencyjna w sprawie zamiaru likwidacji szkoły jest niezbędna z uwagi na fakt, że to właśnie ona stanowi uzewnętrznienie woli organu prowadzącego, działającego w tym wypadku za pośrednictwem rady gminy (powiatu), o likwidacji szkoły. Do czasu jej podjęcia nie sposób mówić o zamiarze likwidacji, gdyż nie zostanie on wyartykułowany prawidłowo do czasu wydania przez właściwy organ (w tym wypadku radę) stosownego aktu. Innymi słowy, organ prowadzący nie ma zamiaru likwidacji szkoły do czasu podjęcia uchwały w tym przedmiocie. Dlatego nie ma podstaw do zawiadomienia rodziców czy kuratora o zamiarze likwidacji, jeżeli uchwała intencyjna nie została jeszcze podjęta. Co więcej, jeżeli organ prowadzący dokona takiego powiadomienia przed podjęciem uchwały intencyjnej, jest to podstawą do unieważnienia uchwały w przedmiocie likwidacji szkoły przez właściwego wojewodę sprawującego nadzór pod kątem zgodności uchwał rady z prawem.
Jak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w Wyroku z dnia 28 maja 2002 r. (II SA/Wr 562/02), przepis art. 59 Ustawy o systemie oświaty
