STAN PRAWNY NA 28 WRZEŚNIA 2023
Jednym z rozwiązań wykorzystywanych przez nauczycieli planujących wcześniejsze zakończenie kariery jest nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Są to świadczenia wypłacane na podobnych zasadach co tzw. emerytury pomostowe w innych grupach zawodowych. Dotychczas nauczyciele zatrudnieni w poradniach psychologiczno-
-pedagogicznych nie mogli z niego korzystać. Już od września 2024 r. ma to jednak ulec zmianie. Na jakich zasadach nauczyciele, w tym zatrudnieni w poradniach, będą mogli korzystać ze świadczeń kompensacyjnych?
Podstawa prawna do przyznania świadczenia kompensacyjnego
Zgodnie z obecnym stanem prawnym świadczenia kompensacyjne przyznawane są na podstawie Ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (dalej zwanej Ustawą). Zgodnie z art. 3 tego aktu prawnego prawo do świadczenia mają nauczyciele zatrudnieni w:
- publicznych i niepublicznych przedszkolach,
- publicznych i niepublicznych szkołach (z wyjątkiem niepublicznych szkół nieposiadających uprawnień szkoły publicznej i niepublicznych szkół artystycznych nieposiadających uprawnień publicznej szkoły artystycznej),
- publicznych i niepublicznych placówkach kształcenia ustawicznego i następujących placówkach:
- młodzieżowych ośrodkach wychowawczych,
- młodzieżowych ośrodkach socjoterapii,
- specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych,
- specjalnych ośrodkach wychowawczych dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania,
- ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych umożliwiających dzieciom i młodzieży upośledzonym umysłowo w stopniu głębokim oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi, z których jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki,
- placówkach zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania.
Powyższy katalog nauczycieli uprawnionych do świadczenia kompensacyjnego jest katalogiem zamkniętym, w rezultacie czego, jeżeli nauczyciel jest zatrudniony w innym typie jednostki oświatowej, nie będzie miał prawa do uzyskania świadczenia. Co równie istotne, przy obliczaniu okresu wykonywania pracy niezbędnego do uzyskania świadczenia, pod uwagę bierze się wyłącznie okres zatrudnienia w ww. jednostkach oświaty.
Dotychczas katalog ten nie obejmował nauczycieli zatrudnionych w publicznych i niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Stan ten ulegnie jednak zmianie wraz z wejściem w życie nowelizacji przepisów (Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Karta nauczyciela oraz niektórych innych ustaw – już została opublikowana w Dzienniku Ustaw, aktualnie oczekuje na wejście w życie), która wprowadzi zmiany do Ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, w rezultacie których uprawnionymi do świadczenia staną się również nauczyciele zatrudnieni w publicznych i niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradniach specjalistycznych, o których mowa w art. 2 pkt 6 Ustawy Prawo oświatowe.
Ważne! Zmiana związana z rozszerzeniem grup uprawnionych do świadczenia kompensacyjnego o pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznych wejdzie w życie 1 września 2024 r.
Warunki konieczne do otrzymania świadczenia
Warunki, które musi spełnić nauczyciel planujący skorzystać z nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zostały określone w art. 4 Ustawy. W skrócie zaliczamy do nich:
- odpowiedni wiek,
- odpowiedni okres składkowy i nieskładkowy,
- obowiązek rozwiązania stosunku pracy.
Odnośnie wymaganego wieku warto zauważyć, że zgodnie z aktualnymi przepisami – w zależności od tego, kiedy planujemy skorzystać ze świadczenia, wymagany wiek będzie się nieco różnił. Generalnie, osoby planujące skorzystanie ze świadczenia w kolejnych latach muszą liczyć się z tym, że będą mogły to uczynić w późniejszym wieku, niż nauczyciele korzystający ze świadczenia obecnie. Analogicznie jak w przypadku wieku emerytalnego, kobiety mogą skorzystać ze świadczenia wcześniej niż mężczyźni.
